ਰੱਖੜੀ ਇਤਿਹਾਸ, ਕਹਾਣੀਆਂ। ਰੱਖੜੀ ਕਿਉਂ ਮਨਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ? ਰੱਖੜੀ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ 2022 ਵਿੱਚ ਕਦੋਂ ਹੈ? [Rakhdi da tyohar lekh in punjabi]
ਰੱਖੜੀ ਹਿੰਦੂਆਂ ਅਤੇ ਸਿੱਖਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਤਿਉਹਾਰ ਹੈ, ਜੋ ਭਾਰਤ ਦੇ ਕਈ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਦੁਨੀਆਂ ਭਰ ਵਿੱਚ ਜਿੱਥੇ ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਦੇ ਲੋਕ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ, ਉੱਥੇ ਇਹ ਤਿਉਹਾਰ ਭੈਣ-ਭਰਾ ਵਿਚਕਾਰ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤਿਉਹਾਰ ਦੇ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਮਹੱਤਵ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਇਤਿਹਾਸਕ ਮਹੱਤਵ ਵੀ ਹੈ।
ਰੱਖੜੀ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ ਕਦੋਂ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ?
ਭਰਾ-ਭੈਣ ਦਾ ਇਹ ਤਿਉਹਾਰ ਹਰ ਸਾਲ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਹਿੰਦੂ ਕੈਲੰਡਰ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਸਾਉਣ (ਸ਼ਰਵਣ) ਮਹੀਨੇ ਦੀ ਪੂਰਨਮਾਸ਼ੀ ਨੂੰ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਕੈਲੰਡਰ ਅਨੁਸਾਰ ਅਗਸਤ ਮਹੀਨੇ ਵਿੱਚ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਇੱਕ ਧਾਰਮਿਕ ਤਿਉਹਾਰ ਹੈ, ਜਿਸ ‘ਤੇ ਸਰਕਾਰੀ ਛੁੱਟੀ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
| ਰੱਖੜੀ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ 2022 ਵਿੱਚ ਕਦੋਂ ਹੈ? | 11 ਅਗਸਤ 2022 |
| ਦਿਨ | ਵੀਰਵਾਰ |
| ਰੱਖੜੀ ਬੰਨ੍ਹਣ ਦਾ ਸ਼ੁਭ ਸਮਾਂ | ਸਵੇਰੇ 6:15 ਤੋਂ ਸ਼ਾਮ 7:40 ਵਜੇ ਤੱਕ |
| ਕੁੱਲ ਮਿਆਦ | 13 ਘੰਟੇ 25 ਮਿੰਟ |
| ਰਕਸ਼ਾ ਬੰਧਨ ਦੁਪਹਿਰ ਦਾ ਮੁਹੂਰਤਾ | ਦੁਪਹਿਰ 1:42 ਤੋਂ ਸ਼ਾਮ 4:18 ਤੱਕ |
| ਰਕਸ਼ਾ ਬੰਧਨ ਪ੍ਰਦੋਸ਼ ਮੁਹੂਰਤਾ | ਰਾਤ 8:08 ਤੋਂ ਰਾਤ 10:18 ਤੱਕ |
ਰੱਖੜੀ ਦੇ ਤਿਉਹਾਰ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ (ਰਕਸ਼ਾ ਬੰਧਨ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ)
ਰੱਖੜੀ ਭੈਣ ਭਰਾਵਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਮਨਾਇਆ ਜਾਣ ਵਾਲਾ ਤਿਉਹਾਰ ਹੈ। ਇਸ ਦਿਨ ਭੈਣਾਂ ਆਪਣੇ ਭਰਾਵਾਂ ਨੂੰ ਧਾਗਾ ਬੰਨ੍ਹਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਭਰਾ ਜੀਵਨ ਭਰ ਆਪਣੀਆਂ ਭੈਣਾਂ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਕਰਨ ਦਾ ਵਾਅਦਾ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਤਿਉਹਾਰ ‘ਤੇ ਸਾਰੇ ਭੈਣ-ਭਰਾ ਮਿਲ ਕੇ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਦੀ ਪੂਜਾ ਆਦਿ ਕਰਕੇ ਅਸ਼ੀਰਵਾਦ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦੇ ਹਨ।
ਰੱਖੜੀ ਨਾਲ ਜੁੜੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ
ਰੱਖੜੀ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਕੁਝ ਮਿਥਿਹਾਸਕ ਕਹਾਣੀਆਂ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਦਾ ਵਰਣਨ ਹੇਠਾਂ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।
1. ਇੰਦਰਦੇਵ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਮਿਥਿਹਾਸ
ਭਵਿਸ਼ਯ ਪੁਰਾਣ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਭਗਵਾਨ ਇੰਦਰ ਨੂੰ ਇੱਕ ਅਸੁਰ ਰਾਜੇ, ਰਾਜਾ ਬਲੀ, ਦੁਆਰਾ ਦੈਂਤਾਂ ਅਤੇ ਦੇਵਤਿਆਂ ਦੇ ਵਿੱਚ ਹੋਏ ਯੁੱਧ ਵਿੱਚ ਹਰਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਇੰਦਰ ਦੀ ਪਤਨੀ ਸਾਚੀ ਨੇ ਭਗਵਾਨ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਤੋਂ ਮਦਦ ਮੰਗੀ। ਭਗਵਾਨ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਨੇ ਸਚੀ ਨੂੰ ਸੂਤੀ ਧਾਗੇ ਨਾਲ ਇੱਕ ਹੱਥ ਵਿੱਚ ਪਹਿਨਣ ਲਈ ਇੱਕ ਅੰਗੂਠੀ ਵਿੱਚ ਬਣਾਇਆ. ਭਗਵਾਨ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਨੇ ਇਸ ਅੰਗੂਠੀ ਨੂੰ ਪਵਿੱਤਰ ਅੰਗੂਠੀ ਕਿਹਾ ਹੈ।
ਸਚੀ ਨੇ ਇਹ ਧਾਗਾ ਇੰਦਰ ਦੇ ਗੁੱਟ ‘ਤੇ ਬੰਨ੍ਹਿਆ ਅਤੇ ਇੰਦਰ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਅਤੇ ਸਫਲਤਾ ਦੀ ਕਾਮਨਾ ਕੀਤੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇੰਦਰ ਨੇ ਅਗਲੇ ਯੁੱਧ ਵਿੱਚ ਬਲੀ ਨਾਮਕ ਦੈਂਤ ਨੂੰ ਹਰਾਉਣ ਵਿੱਚ ਸਫਲਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਦੁਬਾਰਾ ਅਮਰਾਵਤੀ ਉੱਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰ ਲਿਆ। ਇੱਥੋਂ ਹੀ ਇਸ ਪਵਿੱਤਰ ਧਾਗੇ ਦਾ ਪ੍ਰਚਲਨ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਔਰਤਾਂ ਯੁੱਧ ‘ਤੇ ਜਾਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਆਪਣੇ ਪਤੀਆਂ ਨੂੰ ਇਸ ਧਾਗੇ ਨੂੰ ਬੰਨ੍ਹਦੀਆਂ ਸਨ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇਹ ਤਿਉਹਾਰ ਸਿਰਫ਼ ਭੈਣਾਂ-ਭਰਾਵਾਂ ਤੱਕ ਹੀ ਸੀਮਤ ਨਹੀਂ ਸੀ।
2. ਰਾਜਾ ਬਲੀ ਅਤੇ ਮਾਂ ਲਕਸ਼ਮੀ
ਭਾਗਵਤ ਪੁਰਾਣ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਪੁਰਾਣ ਦੇ ਆਧਾਰ ‘ਤੇ, ਇਹ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜਦੋਂ ਭਗਵਾਨ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਨੇ ਰਾਜਾ ਬਲੀ ਨੂੰ ਹਰਾਇਆ ਅਤੇ ਤਿੰਨਾਂ ਸੰਸਾਰਾਂ ‘ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕੀਤਾ, ਤਾਂ ਬਾਲੀ ਨੇ ਭਗਵਾਨ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਮਹਿਲ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਲਈ ਬੇਨਤੀ ਕੀਤੀ। ਭਗਵਾਨ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਨੇ ਇਹ ਬੇਨਤੀ ਸਵੀਕਾਰ ਕਰ ਲਈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਭਗਵਾਨ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਦੀ ਪਤਨੀ ਲਕਸ਼ਮੀ ਨੂੰ ਭਗਵਾਨ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਅਤੇ ਬਾਲੀ ਦੀ ਦੋਸਤੀ ਪਸੰਦ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਇਸ ਲਈ ਉਸਨੇ ਭਗਵਾਨ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਦੇ ਨਾਲ ਵੈਕੁੰਠ ਜਾਣ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ।
ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮਾਂ ਲਕਸ਼ਮੀ ਨੇ ਬਾਲੀ ਨੂੰ ਰੱਖਿਆ ਦਾ ਧਾਗਾ ਬੰਨ੍ਹ ਕੇ ਭਰਾ ਬਣਾਇਆ। ਇਸ ‘ਤੇ ਬਾਲੀ ਨੇ ਲਕਸ਼ਮੀ ਨੂੰ ਇੱਛਤ ਤੋਹਫ਼ਾ ਮੰਗਣ ਲਈ ਕਿਹਾ। ਇਸ ‘ਤੇ ਮਾਂ ਲਕਸ਼ਮੀ ਨੇ ਰਾਜਾ ਬਲੀ ਨੂੰ ਭਗਵਾਨ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਕਰਨ ਲਈ ਕਿਹਾ ਕਿ ਭਗਵਾਨ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮਹਿਲ ‘ਚ ਰਹਿਣਗੇ। ਬਾਲੀ ਨੇ ਇਸ ਗੱਲ ਨੂੰ ਸਵੀਕਾਰ ਕਰ ਲਿਆ ਅਤੇ ਮਾਂ ਲਕਸ਼ਮੀ ਨੂੰ ਵੀ ਆਪਣੀ ਭੈਣ ਮੰਨ ਲਿਆ।
3. ਸੰਤੋਸ਼ੀ ਮਾਂ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਮਿੱਥ
ਭਗਵਾਨ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਦੇ ਦੋ ਪੁੱਤਰ ਸਨ, ਸ਼ੁਭ ਅਤੇ ਲਾਭ। ਇਹ ਦੋਵੇਂ ਭਰਾ ਇੱਕ ਭੈਣ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਯਾਦ ਕਰਦੇ ਸਨ, ਕਿਉਂਕਿ ਭੈਣ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਉਹ ਰੱਖੜੀ ਨਹੀਂ ਮਨਾ ਸਕਦੇ ਸਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੋਹਾਂ ਭਰਾਵਾਂ ਨੇ ਭਗਵਾਨ ਗਣੇਸ਼ ਤੋਂ ਭੈਣ ਦੀ ਮੰਗ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਕੁਝ ਸਮੇਂ ਬਾਅਦ ਭਗਵਾਨ ਨਾਰਦ ਨੇ ਵੀ ਗਣੇਸ਼ ਨੂੰ ਬੇਟੀ ਬਾਰੇ ਦੱਸਿਆ। ਭਗਵਾਨ ਗਣੇਸ਼ ਇਸ ‘ਤੇ ਸਹਿਮਤ ਹੋ ਗਏ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਬੇਟੀ ਦੀ ਕਾਮਨਾ ਕੀਤੀ। ਮਾਤਾ ਸੰਤੋਸ਼ੀ ਭਗਵਾਨ ਗਣੇਸ਼ ਦੀਆਂ ਦੋ ਪਤਨੀਆਂ ਰਿਧੀ ਅਤੇ ਸਿੱਧੀ ਦੇ ਬ੍ਰਹਮ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਤੋਂ ਉਭਰੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮਾਂ ਸੰਤੋਸ਼ੀ ਦੇ ਨਾਲ ਸ਼ੁਭ ਲਾਭ ਲੈ ਕੇ ਰੱਖੜੀ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ ਮਨਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਸੰਤੋਸ਼ੀ ਮਾਤਾ ਵ੍ਰਤ ਕਥਾ ਅਤੇ ਪੂਜਾ ਵਿਧੀ ਪੜ੍ਹੋ ।
4. ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਅਤੇ ਦ੍ਰੋਪਦੀ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਮਿਥਿਹਾਸ
ਮਹਾਭਾਰਤ ਯੁੱਧ ਦੌਰਾਨ ਦ੍ਰੋਪਦੀ ਨੇ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਲਈ ਉਸ ਦੇ ਹੱਥ ‘ਤੇ ਰੱਖੜੀ ਬੰਨ੍ਹੀ ਸੀ। ਇਸ ਯੁੱਧ ਦੌਰਾਨ ਕੁੰਤੀ ਨੇ ਰੱਖਿਆ ਲਈ ਆਪਣੇ ਪੋਤੇ ਅਭਿਮਨਿਊ ਦੇ ਗੁੱਟ ‘ਤੇ ਵੀ ਰੱਖੜੀ ਬੰਨ੍ਹੀ।
5. ਯਮ ਅਤੇ ਯਮੁਨਾ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਮਿਥਿਹਾਸ
ਇਕ ਹੋਰ ਮਿਥਿਹਾਸਕ ਕਥਾ ਅਨੁਸਾਰ ਜਦੋਂ ਮੌਤ ਦੇ ਦੇਵਤੇ ਯਮ ਨੇ 12 ਸਾਲ ਤੱਕ ਆਪਣੀ ਭੈਣ ਯਮੁਨਾ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਮਿਲਣਾ ਤਾਂ ਯਮੁਨਾ ਉਦਾਸ ਹੋ ਗਈ ਅਤੇ ਇਸ ਬਾਰੇ ਮਾਤਾ ਗੰਗਾ ਨਾਲ ਗੱਲ ਕੀਤੀ। ਗੰਗਾ ਨੇ ਯਮ ਨੂੰ ਇਹ ਸੂਚਨਾ ਦਿੱਤੀ ਕਿ ਯਮੁਨਾ ਉਸ ਦੀ ਉਡੀਕ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਸ ‘ਤੇ ਯਮ ਯੁਮਨਾ ਨੂੰ ਮਿਲਣ ਆਇਆ। ਯਮ ਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ ਯਮੁਨਾ ਬਹੁਤ ਖੁਸ਼ ਹੋ ਗਈ ਅਤੇ ਉਸ ਲਈ ਤਰ੍ਹਾਂ-ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਕਵਾਨ ਤਿਆਰ ਕੀਤੇ।
ਯਮ ਇਸ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਖੁਸ਼ ਹੋਇਆ ਅਤੇ ਉਸਨੇ ਯਮੁਨਾ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਕੋਈ ਵੀ ਵਰਦਾਨ ਮੰਗ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਇਸ ‘ਤੇ ਯਮੁਨਾ ਨੇ ਉਸ ਤੋਂ ਇਹ ਵਰਦਾਨ ਮੰਗਿਆ ਕਿ ਯਮ ਜਲਦੀ ਹੀ ਆਪਣੀ ਭੈਣ ਕੋਲ ਮੁੜ ਆਵੇ। ਯਮ ਆਪਣੀ ਭੈਣ ਦੇ ਪਿਆਰ ਅਤੇ ਪਿਆਰ ਨਾਲ ਮੋਹਿਤ ਹੋ ਗਿਆ ਅਤੇ ਯਮੁਨਾ ਨੂੰ ਅਮਰਤਾ ਦਾ ਵਰਦਾਨ ਦਿੱਤਾ। ਭੈਣ-ਭਰਾ ਦੇ ਇਸ ਪਿਆਰ ਨੂੰ ਰਕਸ਼ਾ ਬੰਧਨ ਦੇ ਹਵਾਲੇ ਨਾਲ ਵੀ ਯਾਦ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਰਕਸ਼ਾ ਬੰਧਨ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ ਕੀ ਹੈ? (ਰੱਖੜੀ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ)
ਵਿਸ਼ਵ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਵੀ ਰੱਖੜੀ ਦਾ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਰੱਖੜੀ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਕੁਝ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਘਟਨਾਵਾਂ ਦਾ ਵਰਣਨ ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।
1. ਸਿਕੰਦਰ ਅਤੇ ਰਾਜਾ ਪੁਰੂ
ਇੱਕ ਮਹਾਨ ਇਤਿਹਾਸਕ ਘਟਨਾ ਅਨੁਸਾਰ ਜਦੋਂ ਸਿਕੰਦਰ 326 ਈਸਾ ਪੂਰਵ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੋਇਆ ਤਾਂ ਸਿਕੰਦਰ ਦੀ ਪਤਨੀ ਰੋਸ਼ਨਕ ਨੇ ਰਾਜਾ ਪੋਰਸ ਨੂੰ ਰੱਖੜੀ ਭੇਜੀ ਅਤੇ ਉਸ ਤੋਂ ਸਿਕੰਦਰ ਉੱਤੇ ਜਾਨਲੇਵਾ ਹਮਲਾ ਨਾ ਕਰਨ ਦਾ ਵਾਅਦਾ ਲਿਆ। ਪਰੰਪਰਾ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਕੈਕੇਯ ਦੇ ਰਾਜਾ ਪੋਰਸ ਨੇ ਸਿਕੰਦਰ ‘ਤੇ ਨਿੱਜੀ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਹਮਲਾ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਦੋਂ ਉਸਨੇ ਲੜਾਈ ਦੇ ਮੈਦਾਨ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਗੁੱਟ ‘ਤੇ ਰਾਖੀ ਬੰਨ੍ਹੀ ਹੋਈ ਵੇਖੀ।
2. ਰਾਣੀ ਕਰਨਾਵਤੀ ਅਤੇ ਹੁਮਾਯੂੰ
ਇੱਕ ਹੋਰ ਇਤਿਹਾਸਕ ਕਥਾ ਅਨੁਸਾਰ ਰਾਣੀ ਕਰਨਾਵਤੀ ਦਾ ਸਬੰਧ ਮੁਗਲ ਸ਼ਾਸਕ ਹੁਮਾਯੂੰ ਨਾਲ ਹੈ। 1535 ਦੇ ਆਸ-ਪਾਸ ਵਾਪਰੀ ਇਸ ਘਟਨਾ ਵਿੱਚ ਜਦੋਂ ਚਿਤੌੜ ਦੀ ਰਾਣੀ ਨੇ ਮਹਿਸੂਸ ਕੀਤਾ ਕਿ ਉਸਦਾ ਰਾਜ ਗੁਜਰਾਤ ਦੇ ਸੁਲਤਾਨ ਬਹਾਦੁਰ ਸ਼ਾਹ ਤੋਂ ਨਹੀਂ ਬਚਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ, ਤਾਂ ਉਸਨੇ ਹੁਮਾਯੂੰ ਨੂੰ ਰੱਖੜੀ ਭੇਜੀ, ਜੋ ਪਹਿਲਾਂ ਚਿਤੌੜ ਦਾ ਦੁਸ਼ਮਣ ਸੀ, ਅਤੇ ਇੱਕ ਭੈਣ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਮੰਗੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਕਈ ਵੱਡੇ ਇਤਿਹਾਸਕਾਰ ਇਸ ਨਾਲ ਸਹਿਮਤ ਨਹੀਂ ਹਨ, ਜਦਕਿ ਕੁਝ ਲੋਕ ਇਸ ਰੱਖੜੀ ਦੀ ਘਟਨਾ ਦਾ ਹਵਾਲਾ ਦੇ ਕੇ ਪਿਛਲੇ ਸਮੇਂ ‘ਚ ਹਿੰਦੂ-ਮੁਸਲਿਮ ਏਕਤਾ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰਦੇ ਹਨ।
3. 1905 ਦਾ ਭੰਗ ਅਤੇ ਰਾਬਿੰਦਰਨਾਥ ਟੈਗੋਰ
ਜਿਸ ਸਮੇਂ ਅੰਗਰੇਜ਼ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਸੱਤਾ ਕਾਇਮ ਰੱਖਣ ਲਈ ‘ਪਾੜੋ ਤੇ ਰਾਜ ਕਰੋ’ ਦੀ ਨੀਤੀ ਅਪਣਾ ਰਹੇ ਸਨ, ਉਸ ਸਮੇਂ ਰਬਿੰਦਰਨਾਥ ਟੈਗੋਰ ਨੇ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਏਕਤਾ ਲਈ ਰੱਖੜੀ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ ਮਨਾਇਆ ਸੀ। 1905 ਵਿਚ ਬੰਗਾਲ ਦੀ ਏਕਤਾ ਦੇ ਮੱਦੇਨਜ਼ਰ ਬਰਤਾਨਵੀ ਸਰਕਾਰ ਬੰਗਾਲ ਨੂੰ ਵੰਡਣ ਅਤੇ ਹਿੰਦੂਆਂ ਅਤੇ ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਵਿਚ ਫਿਰਕੂ ਪਾੜਾ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦੀ ਰਹੀ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਰਬਿੰਦਰਨਾਥ ਟੈਗੋਰ ਨੇ ਬੰਗਾਲ ਵਿਚ ਰਕਸ਼ਾ ਬੰਧਨ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ ਮਨਾਉਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਹਿੰਦੂ-ਮੁਸਲਿਮ ਏਕਤਾ ਨੂੰ ਕਾਇਮ ਰੱਖਣ ਅਤੇ ਦੇਸ਼ ਭਰ ਵਿਚ ਏਕਤਾ ਦਾ ਸੰਦੇਸ਼ ਦੇਣ ਲਈ।
4. ਸਿੱਖਾਂ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ
18ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਦੌਰਾਨ, ਸਿੱਖ ਖਾਲਸਾ ਫੌਜ ਦੇ ਅਰਵਿੰਦ ਸਿੰਘ ਨੇ ਰੱਖੜੀ ਨਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਪ੍ਰਥਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ, ਜਿਸ ਅਨੁਸਾਰ ਸਿੱਖ ਕਿਸਾਨ ਆਪਣੀ ਪੈਦਾਵਾਰ ਦਾ ਇੱਕ ਛੋਟਾ ਜਿਹਾ ਹਿੱਸਾ ਮੁਸਲਿਮ ਫੌਜ ਨੂੰ ਦਿੰਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਬਦਲੇ ਵਿੱਚ ਮੁਸਲਿਮ ਫੌਜ ਉਹਨਾਂ ਉੱਤੇ ਹਮਲਾ ਨਹੀਂ ਕਰਦੀ ਸੀ।
ਸਿੱਖ ਸਾਮਰਾਜ ਦੀਆਂ ਜੜ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕਾਇਮ ਰੱਖਣ ਵਾਲੇ ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦੀ ਪਤਨੀ ਮਹਾਰਾਣੀ ਜਿੰਦਾਂ ਨੇ ਇੱਕ ਵਾਰ ਨੇਪਾਲ ਦੇ ਰਾਜੇ ਨੂੰ ਰੱਖੜੀ ਭੇਜੀ ਸੀ। ਨੇਪਾਲ ਦੇ ਰਾਜੇ ਨੇ ਉਸਦੀ ਰੱਖੜੀ ਨੂੰ ਸਵੀਕਾਰ ਕਰ ਲਿਆ।
ਰੱਖੜੀ ਕਿਵੇਂ ਮਨਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ?
ਜੇਕਰ ਇਸ ਨੂੰ ਅਸਲ ਅਰਥਾਂ ਵਿੱਚ ਮਨਾਉਣਾ ਹੈ ਤਾਂ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਲੈਣ-ਦੇਣ ਵਾਲਾ ਵਰਤਾਰਾ ਖਤਮ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਨਾਲ ਹੀ, ਭੈਣਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਭਰਾਵਾਂ ਨੂੰ ਹਰ ਔਰਤ ਦਾ ਸਤਿਕਾਰ ਕਰਨਾ ਸਿਖਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਲੋੜ ਹੈ ਕਿ ਵਿਹਾਰਕ ਗਿਆਨ ਅਤੇ ਪਰੰਪਰਾ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ ਹੋਵੇਗਾ ਤਾਂ ਹੀ ਸਮਾਜ ਅਜਿਹੇ ਘਿਨਾਉਣੇ ਅਪਰਾਧਾਂ ਤੋਂ ਦੂਰ ਹੋ ਸਕੇਗਾ।
ਰੱਖੜੀ ਦੇ ਇਸ ਤਿਉਹਾਰ ਨੂੰ ਮਨਾਉਣਾ ਸਾਡੇ ਸਾਰਿਆਂ ਦੇ ਹੱਥ ਵਿੱਚ ਹੈ ਅਤੇ ਅੱਜ ਦੇ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲਾ ਕਦਮ ਚੁੱਕਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ ਕਾਰੋਬਾਰ ਨਾ ਬਣਾਓ ਅਤੇ ਤਿਉਹਾਰ ਬਣਾਓ। ਲੋੜ ਅਨੁਸਾਰ ਆਪਣੀ ਭੈਣ ਦੀ ਮਦਦ ਕਰਨੀ ਸਹੀ ਹੈ ਪਰ ਭੈਣ ਨੂੰ ਇਹ ਵੀ ਸੋਚਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ ਕਿ ਪਿਆਰ ਤੋਹਫ਼ੇ ਜਾਂ ਪੈਸੇ ‘ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ। ਜਦੋਂ ਇਹ ਤਿਉਹਾਰ ਸਾਰਿਆਂ ‘ਤੇ ਆਵੇਗਾ ਤਾਂ ਇਸ ਦੀ ਖੂਬਸੂਰਤੀ ਹੋਰ ਵੀ ਚਮਕ ਜਾਵੇਗੀ।
ਕਈ ਥਾਵਾਂ ‘ਤੇ ਪਤਨੀ ਆਪਣੇ ਪਤੀ ਨੂੰ ਰੱਖੜੀ ਬੰਨ੍ਹਦੀ ਹੈ। ਪਤੀ ਆਪਣੀ ਪਤਨੀ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਕਰਨ ਦਾ ਵਾਅਦਾ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਸਹੀ ਅਰਥਾਂ ਵਿੱਚ ਇਹ ਤਿਉਹਾਰ ਔਰਤਾਂ ਪ੍ਰਤੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣ ਲਈ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਬਹੁਤ ਗੰਭੀਰ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਤਿਉਹਾਰ ਆਪਣੀ ਅਸਲੀ ਹੋਂਦ ਤੋਂ ਦੂਰ ਹੁੰਦਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਲੋੜ ਹੈ ਇਸ ਤਿਉਹਾਰ ਦੇ ਸਹੀ ਅਰਥਾਂ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਦੇ ਸਾਰੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਸਮਝਾਉਣ ਦੀ। ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਇਸ ਲੈਣ-ਦੇਣ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਕੱਢੋ ਅਤੇ ਇਸ ਤਿਉਹਾਰ ਦੀ ਪਰੰਪਰਾ ਨੂੰ ਸਮਝਾਓ, ਤਾਂ ਹੀ ਇਹ ਤਿਉਹਾਰ ਆਪਣਾ ਇਤਿਹਾਸਕ ਮੂਲ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰੇਗਾ।
ਤਿਉਹਾਰਾਂ ਦੇ ਇਸ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਰੱਖੜੀ ਭੈਣ-ਭਰਾ ਦੇ ਪਿਆਰ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ ਹੈ ਜੋ ਸਦੀਆਂ ਤੋਂ ਮਨਾਇਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਰੱਖੜੀ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ ਸਾਉਣ (ਸ਼ਰਾਵਨ) ਮਹੀਨੇ ਦੀ ਪੂਰਨਮਾਸ਼ੀ ਨੂੰ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਵਿਚ ਭੈਣ ਆਪਣੇ ਭਰਾ ਨੂੰ ਰੱਖੜੀ ਬੰਨ੍ਹਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਭਰਾ ਉਸ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਕਰਨ ਦਾ ਵਾਅਦਾ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਭੈਣ ਭਰਾ ਦੀ ਲੰਬੀ ਉਮਰ ਦੀ ਦੁਆ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਪਿਆਰ ਅਤੇ ਸਦਭਾਵਨਾ ਦਾ ਇਹ ਰਿਸ਼ਤਾ ਇਸ ਪਵਿੱਤਰ ਬੰਧਨ ਨੂੰ ਹੋਰ ਵੀ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਅਕਸਰ ਪੁੱਛੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ-
ਪ੍ਰਸ਼ਨ – ਰੱਖੜੀ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ ਕਦੋਂ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ?
ਉੱਤਰ – ਸਾਵਣ ਮਹੀਨੇ ਦੀ ਪੂਰਨਮਾਸ਼ੀ ਵਾਲੇ ਦਿਨ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ – ਰੱਖੜੀ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ 2022 ਵਿੱਚ ਕਿਸ ਤਾਰੀਖ ਨੂੰ ਹੈ?
ਉੱਤਰ – 11 ਅਗਸਤ ਨੂੰ ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ – ਇਸ ਸਾਲ 2022 ਵਿੱਚ ਰੱਖੜੀ ਬੰਨ੍ਹਣ ਦਾ ਸ਼ੁਭ ਸਮਾਂ ਕਿਹੜਾ ਹੈ?
ਉੱਤਰ – ਸਵੇਰੇ 6:15 ਤੋਂ ਸ਼ਾਮ 7:40 ਵਜੇ ਤੱਕ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ – ਰੱਖੜੀ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ ਕਿਵੇਂ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ?
ਉੱਤਰ – ਭੈਣਾਂ ਆਪਣੇ ਭਰਾਵਾਂ ਨੂੰ ਰੱਖੜੀ ਬੰਨ੍ਹਦੀਆਂ ਹਨ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ – ਰੱਖੜੀ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ ਕਿੰਨਾ ਪੁਰਾਣਾ ਹੈ?
ਉੱਤਰ – ਇਸ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਹਨ, ਇਸ ਲਈ ਇਹ ਕਹਿਣਾ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਕਿਸ ਸਾਲ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ ਸੀ।
ਹੋਰ ਪੜ੍ਹੋ-
