ਸ਼ਹੀਦ ਊਧਮ ਸਿੰਘ ਦੀ ਜੀਵਨੀ, ਕੌਣ ਸੀ, ਕਹਾਣੀ, ਸ਼ਹੀਦੀ ਦਿਵਸ, ਧਰਮ, ਪਰਿਵਾਰ (Biography of Udham Singh in Punjabi)
ਸ਼ਹੀਦ ਊਧਮ ਸਿੰਘ ਇੱਕ ਮਹਾਨ ਕ੍ਰਾਂਤੀਕਾਰੀ ਅਤੇ ਆਜ਼ਾਦੀ ਘੁਲਾਟੀਏ ਸਨ। ਜਿਸ ਦੇ ਦਿਲ ਵਿਚ ਸਿਰਫ਼ ਅਤੇ ਸਿਰਫ਼ ਦੇਸ਼ ਭਗਤੀ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਅਤੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਪ੍ਰਤੀ ਅਥਾਹ ਗੁੱਸਾ ਭਰਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਸ ਨੇ ਬਦਲੇ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਗਵਰਨਰ ਮਾਈਕਲ ਓਡਵਾਇਰ ਦੀ ਹੱਤਿਆ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਸੀ। 13 ਅਪ੍ਰੈਲ 1919 ਨੂੰ, ਊਧਮ ਸਿੰਘ ਨੇ ਇੱਕ ਦਿਲ ਦਹਿਲਾ ਦੇਣ ਵਾਲੀ ਘਟਨਾ ਵਿੱਚ 1000 ਤੋਂ ਵੱਧ ਨਿਰਦੋਸ਼ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਅੰਤਿਮ ਸੰਸਕਾਰ ਦੇਖਿਆ ਸੀ।
ਉਦੋਂ ਤੋਂ ਉਹ ਡੂੰਘੇ ਸਦਮੇ ਵਿਚ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸ ਵਿਚ ਬਦਲੇ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਜਾਗ ਪਈ ਸੀ। ਫਿਰ ਕੀ? ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਿਰਦੇਸ਼ਾਂ ‘ਤੇ ਦੇਸ਼ ਵਾਸੀਆਂ ਦੀ ਮੌਤ ਦਾ ਬਦਲਾ ਲੈਣ ਦਾ ਸੰਕਲਪ ਲਿਆ। ਉਸ ਨੇ ਆਪਣੇ ਇਰਾਦੇ ਨੂੰ ਅਮਲੀ ਜਾਮਾ ਪਹਿਨਾਇਆ, ਫਿਰ ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਹ ਸ਼ਹੀਦ-ਏ-ਆਜ਼ਮ ਸਰਦਾਰ ਊਧਮ ਸਿੰਘ ਦੇ ਨਾਂ ਨਾਲ ਦੇਸ਼-ਵਿਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੋ ਗਿਆ। ਆਓ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਇਸ ਮਹਾਨ ਕ੍ਰਾਂਤੀਕਾਰੀ ਅਤੇ ਆਜ਼ਾਦੀ ਘੁਲਾਟੀਏ ਬਾਰੇ।
ਸ਼ਹੀਦ ਊਧਮ ਸਿੰਘ ਦੇ ਜੀਵਨ ਤੇ ਇੱਕ ਨਜ਼ਰ
| ਪੂਰਾ ਨਾਮ | ਸ਼ਹੀਦ-ਏ-ਆਜ਼ਮ ਸਰਦਾਰ ਊਧਮ ਸਿੰਘ |
| ਪਿਤਾ ਦਾ ਨਾਂ | ਟਹਿਲ ਸਿੰਘ ਜੰਮੂ |
| ਮਾਤਾ ਦਾ ਨਾਂ | ਨਰਾਇਣ ਕੌਰ |
| ਜਨਮ ਮਿਤੀ | 26 ਦਸੰਬਰ 1899 ਈ. |
| ਜਨਮ ਸਥਾਨ | ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਸੰਗਰੂਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਸੁਨਾਮ ਇਲਾਕੇ ਵਿੱਚ |
| ਧਰਮ | ਹਿੰਦੂ (ਕੰਬੋਜ) |
| ਜਾਤ | ਦਲਿਤ |
| ਵਿਆਹੁਤਾ ਸਥਿਤੀ | ਸਿੰਗਲ |
| ਕੌਮੀਅਤ | ਭਾਰਤੀ |
| ਉਮਰ | 40 ਸਾਲ |
| ਮੌਤ | 31 ਜੁਲਾਈ 1940 ਈ. |
ਊਧਮ ਸਿੰਘ ਦਾ ਜਨਮ, ਪਰਿਵਾਰ ਅਤੇ ਮੁੱਢਲਾ ਜੀਵਨ
ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਜਨਮ 26 ਦਸੰਬਰ 1899 ਨੂੰ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਸੰਗਰੂਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਸੁਨਾਮ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸ ਸਮੇਂ ਸ਼ੇਰ ਸਿੰਘ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਿਤਾ ਸਰਦਾਰ ਟਹਿਲ ਸਿੰਘ ਜੰਮੂ ਉਪਲੀ ਪਿੰਡ ਦੇ ਰੇਲਵੇ ਕਰਾਸਿੰਗ ‘ਤੇ ਚੌਕੀਦਾਰ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਉਸਦੀ ਮਾਤਾ ਨਰਾਇਣ ਕੌਰ ਉਰਫ ਨਰੇਨ ਕੌਰ ਇੱਕ ਘਰੇਲੂ ਔਰਤ ਸੀ। ਜੋ ਆਪਣੇ ਦੋ ਬੱਚਿਆਂ ਊਧਮ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਮੁਕਤਾ ਸਿੰਘ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਵੀ ਕਰਦੀ ਸੀ। ਪਰ ਬਦਕਿਸਮਤੀ ਨਾਲ ਦੋਵਾਂ ਭਰਾਵਾਂ ਦੇ ਸਿਰਾਂ ਤੋਂ ਮਾਂ-ਬਾਪ ਦਾ ਪਰਛਾਵਾਂ ਜਲਦੀ ਹੀ ਹਟ ਗਿਆ।
1901 ਵਿੱਚ ਉਸਦੇ ਪਿਤਾ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਪਿਤਾ ਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ 6 ਸਾਲ ਬਾਅਦ ਉਸਦੀ ਮਾਤਾ ਦੀ ਵੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ। ਅਜਿਹੀ ਦੁਖਦਾਈ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਦੋਵਾਂ ਭਰਾਵਾਂ ਨੂੰ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਦੇ ਖਾਲਸਾ ਯਤੀਮਖਾਨੇ ਵਿੱਚ ਅੱਗੇ ਜੀਵਨ ਬਤੀਤ ਕਰਨ ਲਈ ਅਤੇ ਵਿੱਦਿਆ ਦੀ ਵਿਦਿਆ ਲੈਣ ਲਈ ਇਸ ਅਨਾਥ ਆਸ਼ਰਮ ਵਿੱਚ ਸ਼ਰਨ ਲੈਣੀ ਪਈ।
ਪਰ ਬਦਕਿਸਮਤੀ ਨਾਲ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਭਰਾ ਵੀ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਬਹੁਤਾ ਸਮਾਂ ਨਾ ਰਿਹਾ, 1917 ਵਿਚ ਹੀ ਉਸ ਦੇ ਭਰਾ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ। ਹੁਣ ਇਹ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਤਿੱਖੀ ਸਿਆਸੀ ਉਥਲ-ਪੁਥਲ ਵਿਚ ਇਕੱਲਾ ਰਹਿ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਹੋ ਰਹੀਆਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰੀਆਂ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਬਾਰੇ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪਤਾ ਸੀ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੇ 1918 ਵਿੱਚ ਦਸਵੀਂ ਪਾਸ ਕੀਤੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਹ 1919 ਵਿਚ ਖ਼ਾਲਸਾ ਯਤੀਮਖਾਨਾ ਛੱਡ ਗਿਆ।
ਊਧਮ ਸਿੰਘ ਦੀ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ
ਇਹ ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਵੱਲੋਂ ਆਪਣੇ ਦੇਸ਼ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਸਮੂਹਾਂ ਪ੍ਰਤੀ ਕੀਤੇ ਗਏ ਇਨਕਲਾਬੀ ਕਾਰਜਾਂ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋਇਆ।1935 ਵਿੱਚ ਜਦੋਂ ਇਹ ਕਸ਼ਮੀਰ ਵਿੱਚ ਸਨ ਤਾਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਦੀ ਤਸਵੀਰ ਨਾਲ ਫੜਿਆ ਗਿਆ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਊਧਮ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੂੰ ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦਾ ਸਾਥੀ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਦਾ ਚੇਲਾ ਊਧਮ ਸਿੰਘ ਵੀ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਦੇਸ਼ ਭਗਤੀ ਦੇ ਗੀਤਾਂ ਦਾ ਬਹੁਤ ਸ਼ੌਕ ਸੀ, ਉਹ ਹਮੇਸ਼ਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸੁਣਿਆ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੇ ਮਹਾਨ ਕ੍ਰਾਂਤੀਕਾਰੀ ਕਵੀ ਰਾਮ ਪ੍ਰਸਾਦ ਬਿਸਮਿਲ ਦੇ ਲਿਖੇ ਗੀਤ ਸੁਣਨ ਦਾ ਉਹ ਬਹੁਤ ਸ਼ੌਕੀਨ ਸੀ।
ਊਧਮ ਸਿੰਘ ਦੀ ਕਹਾਣੀ (Story of Udham Singh)
ਜਲ੍ਹਿਆਂਵਾਲਾ ਬਾਗ ਦੀ ਨਿੰਦਣਯੋਗ ਘਟਨਾ (Jallianwala wala Bagh)
ਜਲ੍ਹਿਆਂ ਵਾਲੇ ਬਾਗ ਵਿੱਚ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਨੇ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਕਾਰਨ ਬੇਕਸੂਰ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਮੌਤ ਦੇ ਘਾਟ ਉਤਾਰ ਦਿੱਤਾ। ਇਸ ਨਿੰਦਣਯੋਗ ਘਟਨਾ ਵਿੱਚ ਕਈ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ। ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਬਜ਼ੁਰਗ, ਬੱਚੇ, ਔਰਤਾਂ ਅਤੇ ਨੌਜਵਾਨ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ। ਇਸ ਦਿਲ ਦਹਿਲਾ ਦੇਣ ਵਾਲੀ ਘਟਨਾ ਨੂੰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਨਾਲ ਦੇਖਿਆ ਸੀ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਉਹ ਬਹੁਤ ਦੁਖੀ ਹੋਇਆ ਸੀ ਅਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਉਸੇ ਸਮੇਂ ਫੈਸਲਾ ਕਰ ਲਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਇੱਕ ਸਹੁੰ ਖਾਧੀ ਕਿ ਜਿਸ ਦੇ ਇਸ਼ਾਰੇ ‘ਤੇ ਇਹ ਸਭ ਵਾਪਰਿਆ ਹੈ, ਉਸ ਨੂੰ ਉਸ ਦੇ ਕੀਤੇ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਜ਼ਰੂਰ ਮਿਲੇਗੀ।
ਊਧਮ ਸਿੰਘ ਦੀਆਂ ਕ੍ਰਾਂਤੀਕਾਰੀ ਸਰਗਰਮੀਆਂ
- ਇਨ੍ਹਾਂ ਵੱਲੋਂ ਲਏ ਗਏ ਸੰਕਲਪ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਦੇ ਮਕਸਦ ਨਾਲ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਥਾਵਾਂ ‘ਤੇ ਆਪਣਾ ਨਾਮ ਬਦਲਿਆ ਅਤੇ ਦੱਖਣੀ ਅਫਰੀਕਾ, ਜ਼ਿੰਬਾਬਵੇ, ਬ੍ਰਾਜ਼ੀਲ, ਅਮਰੀਕਾ, ਨੈਰੋਬੀ ਵਰਗੇ ਵੱਡੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਕੀਤੀ।
- ਇਹ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੇ ਮਾਰਗਾਂ ‘ਤੇ ਚੱਲਣ ਲੱਗੇ।
- ਗਦਰ ਪਾਰਟੀ ਦਾ ਗਠਨ 1913 ਵਿਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਇਸ ਪਾਰਟੀ ਦਾ ਮੁੱਖ ਉਦੇਸ਼ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਇਨਕਲਾਬ ਨੂੰ ਭੜਕਾਉਣਾ ਸੀ।
- 1924 ਵਿੱਚ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇਸ ਪਾਰਟੀ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਉਹ ਵੀ ਇਸ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਗਏ।
- ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੇ 1927 ਵਿੱਚ ਊਧਮ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਦੇਸ਼ ਵਾਪਸ ਆਉਣ ਦਾ ਹੁਕਮ ਦਿੱਤਾ।
- ਵਾਪਸੀ ਸਮੇਂ ਇਹ ਆਪਣੇ ਨਾਲ 25 ਸਾਥੀ, ਰਿਵਾਲਵਰ ਅਤੇ ਅਸਲਾ ਲੈ ਕੇ ਆਇਆ ਸੀ। ਪਰ ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਉਸ ਨੂੰ ਬਿਨਾਂ ਲਾਇਸੈਂਸ ਤੋਂ ਹਥਿਆਰ ਰੱਖਣ ਦੇ ਦੋਸ਼ ਹੇਠ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰ ਕਰ ਲਿਆ ਗਿਆ। ਉਸਨੇ ਅਗਲੇ 4 ਸਾਲ ਜੇਲ ਵਿੱਚ ਬਿਤਾਏ, ਸਿਰਫ ਇਹ ਸੋਚਿਆ ਕਿ ਉਹ ਬਾਹਰ ਆ ਜਾਵੇਗਾ ਅਤੇ ਜਨਰਲ ਡਾਇਰ ਦੁਆਰਾ ਆਪਣੇ ਦੇਸ਼ ਵਾਸੀਆਂ ਲਈ ਕੀਤੇ ਗਏ ਅਪਰਾਧ ਦਾ ਬਦਲਾ ਲਵੇਗਾ।
- 1931 ਵਿਚ ਜੇਲ ਤੋਂ ਰਿਹਾਅ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਹ ਆਪਣੇ ਸੰਕਲਪ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਲਈ ਕਸ਼ਮੀਰ ਗਿਆ, ਫਿਰ ਉਹ ਕਸ਼ਮੀਰ ਤੋਂ ਜਰਮਨੀ ਚਲਾ ਗਿਆ।
- 1934 ਵਿਚ ਇਹ ਲੰਡਨ ਪਹੁੰਚ ਗਿਆ ਅਤੇ ਉਥੇ ਉਹ ਆਪਣਾ ਕੰਮ ਕਰਨ ਲਈ ਸਹੀ ਸਮੇਂ ਦੀ ਉਡੀਕ ਕਰਨ ਲੱਗਾ।
- ਭਾਰਤ ਦਾ ਇਹ ਬਹਾਦਰ ਯੋਧਾ ਜਲ੍ਹਿਆਂ ਵਾਲੇ ਬਾਗ ਤੋਂ 21 ਸਾਲ ਬਾਅਦ 13 ਮਾਰਚ 1940 ਨੂੰ ਲੰਡਨ ਦੇ “ਕੈਸਟਨ ਹਾਲ” ਵਿੱਚ ਰਾਇਲ ਸੈਂਟਰਲ ਏਸ਼ੀਅਨ ਸੁਸਾਇਟੀ ਦੀ ਮੀਟਿੰਗ ਸੀ, ਜਿੱਥੇ ਮਾਈਕਲ ਓਡਵਾਇਰ ਨੂੰ ਉਸਦੇ ਕੀਤੇ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਦੇਣ ਲਈ ਤਿਆਰ ਬੈਠਾ ਸੀ, ਜਿਵੇਂ ਹੀ ਮੀਟਿੰਗ ਦਾ ਸਮਾਂ ਨੇੜੇ ਆਇਆ, ਊਧਮ ਸਿੰਘ ਨੇ ਅੱਗੇ ਵਧ ਕੇ ਜਨਰਲ ਡਾਇਰ ਨੂੰ ਮਾਰਨ ਲਈ ਦੋ ਗੋਲੀਆਂ ਚਲਾਈਆਂ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਜਨਰਲ ਡਾਇਰ ਦੀ ਮੌਕੇ ‘ਤੇ ਹੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ।
- ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਨੇ ਇਸ ਦਿਨ ਦਾ ਇੰਤਜ਼ਾਰ ਕੀਤਾ ਤਾਂ ਜੋ ਜਨਰਲ ਡਾਇਰ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੇ ਗਏ ਘਿਨਾਉਣੇ ਅਪਰਾਧ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਪੂਰੀ ਦੁਨੀਆ ਦੇਖ ਸਕੇ।
- ਆਪਣਾ ਕੰਮ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਸ ਨੇ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰੀ ਦੇ ਡਰ ਤੋਂ ਭੱਜਣ ਦੀ ਮਾਮੂਲੀ ਜਿਹੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਉਸੇ ਥਾਂ ‘ਤੇ ਸ਼ਾਂਤ ਰਿਹਾ।
- ਉਸ ਨੂੰ ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਮਾਣ ਸੀ ਕਿ ਉਸ ਨੇ ਆਪਣੇ ਦੇਸ਼ ਵਾਸੀਆਂ ਲਈ ਉਹੀ ਕਰ ਦਿਖਾਇਆ ਜੋ ਸਾਰੇ ਭਾਰਤੀ ਦੇਸ਼ ਵਾਸੀ ਚਾਹੁੰਦੇ ਸਨ। ਕਿੰਨੇ ਹੀ ਅਜਿਹੇ ਆਜ਼ਾਦੀ ਘੁਲਾਟੀਆਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਦੇਸ਼ ਪ੍ਰਤੀ ਆਪਣਾ ਪਿਆਰ, ਸਹਿਯੋਗ ਅਤੇ ਸਮਰਪਣ ਦਿੱਤਾ ਹੈ।
ਊਧਮ ਸਿੰਘ ਦੀ ਅਨਮੋਲ ਸ਼ਹਾਦਤ (ਊਧਮ ਸਿੰਘ ਮੌਤ, ਫਾਂਸੀ)
4 ਜੂਨ 1940 ਨੂੰ ਊਧਮ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਜਨਰਲ ਡਾਇਰ ਦੀ ਮੌਤ ਦਾ ਦੋਸ਼ੀ ਕਰਾਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਉਸ ਨੂੰ 31 ਜੁਲਾਈ 1940 ਨੂੰ ਲੰਡਨ ਦੀ ਪੈਂਟਨਵਿਲੇ ਜੇਲ੍ਹ ਵਿੱਚ ਫਾਂਸੀ ਦੇ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ। 31 ਜੁਲਾਈ 1974 ਨੂੰ ਊਧਮ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੀ ਬਰਸੀ ਵਾਲੇ ਦਿਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮ੍ਰਿਤਕ ਦੇਹ ਭਾਰਤ ਹਵਾਲੇ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਊਧਮ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੀਆਂ ਅਸਥੀਆਂ ਨੂੰ ਪੂਰੇ ਸਤਿਕਾਰ ਨਾਲ ਭਾਰਤ ਵਾਪਸ ਲਿਆਂਦਾ ਗਿਆ। ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਕਬਰ ਉਸਦੇ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਬਣਾਈ ਗਈ ਸੀ।
ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ 40 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਦੇਸ਼ ਵਾਸੀਆਂ ਲਈ ਆਤਮ ਸਮਰਪਣ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਜਿਸ ਦਿਨ ਤੋਂ ਊਧਮ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੂੰ ਫਾਂਸੀ ਦਿੱਤੀ ਗਈ, ਉਸ ਦਿਨ ਤੋਂ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਕ੍ਰਾਂਤੀਕਾਰੀਆਂ ਦਾ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਪ੍ਰਤੀ ਗੁੱਸਾ ਹੋਰ ਵੀ ਵੱਧ ਗਿਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸ਼ਹਾਦਤ ਤੋਂ 7 ਸਾਲ ਬਾਅਦ ਹੀ ਭਾਰਤ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਦੀ ਗੁਲਾਮੀ ਤੋਂ ਆਜ਼ਾਦ ਹੋਇਆ।
ਊਧਮ ਸਿੰਘ ਸਨਮਾਨ ਅਤੇ ਵਿਰਾਸਤ
- ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਹਥਿਆਰ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਗੋਲੀਬਾਰੀ ਦੌਰਾਨ ਵਰਤੇ ਗਏ ਚਾਕੂ, ਡਾਇਰੀਆਂ ਅਤੇ ਗੋਲੀਆਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਨਮਾਨ ਵਜੋਂ ਸਕਾਟਲੈਂਡ ਯਾਰਡ ਦੇ ਬਲੈਕ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ ਵਿੱਚ ਰੱਖੇ ਗਏ ਹਨ।
- ਰਾਜਸਥਾਨ ਦੇ ਅਨੂਪਗੜ੍ਹ ਵਿੱਚ ਵੀ ਸ਼ਹੀਦ ਊਧਮ ਸਿੰਘ ਦੇ ਨਾਮ ਤੇ ਇੱਕ ਚੌਕੀ ਬਣੀ ਹੋਈ ਹੈ।
- ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਦੇ ਜਲ੍ਹਿਆਂ ਵਾਲੇ ਬਾਗ ਨੇੜੇ ਸਿੰਘਾਂ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਇੱਕ ਅਜਾਇਬ ਘਰ ਵੀ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ।
- ਊਧਮ ਸਿੰਘ ਨਗਰ ਜੋ ਕਿ ਝਾਰਖੰਡ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਹੈ। ਇਸ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦਾ ਨਾਂ ਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਾਂ ਤੋਂ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਸੀ।
- ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਬਰਸੀ ‘ਤੇ ਪੰਜਾਬ ਅਤੇ ਹਰਿਆਣਾ ‘ਚ ਸਰਕਾਰੀ ਛੁੱਟੀ ਘੋਸ਼ਿਤ ਹੈ।
ਊਧਮ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੀ ਕੁਰਬਾਨੀ ਨੂੰ ਕਈ ਭਾਰਤੀ ਫਿਲਮਾਂ ਵਿੱਚ ਫਿਲਮਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਹਨ:-
- ਜਲ੍ਹਿਆਂਵਾਲਾ ਬਾਗ (1977)
- ਸ਼ਹੀਦ ਊਧਮ ਸਿੰਘ (1977)
- ਸ਼ਹੀਦ ਊਧਮ ਸਿੰਘ (2000)
ਵਿੱਕੀ ਕੌਸ਼ਲ ਸਟਾਰਰ ਫਿਲਮ ਸਰਦਾਰ ਊਧਮ ਸਿੰਘ (ਊਧਮ ਸਿੰਘ ਫਿਲਮ)
ਸਰਦਾਰ ਊਧਮ ਸਿੰਘ ਇੱਕ ਆਉਣ ਵਾਲੀ ਭਾਰਤੀ ਹਿੰਦੀ-ਭਾਸ਼ਾ ਦੀ ਜੀਵਨੀ ਫਿਲਮ ਹੈ ਜੋ ਸ਼ੂਜੀਤ ਸਿਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਨਿਰਦੇਸ਼ਤ ਹੈ, ਰੋਨੀ ਲਹਿਰੀ ਅਤੇ ਸ਼ੀਲ ਕੁਮਾਰ ਦੁਆਰਾ ਨਿਰਮਿਤ ਹੈ ਅਤੇ ਰੇਨ-ਸਨ ਫਿਲਮਜ਼ ਅਤੇ ਕੇਨੋ ਵਰਕਸ ਦੇ ਬੈਨਰ ਹੇਠ ਰਿਤੇਸ਼ ਸ਼ਾਹ ਅਤੇ ਸ਼ੁਭੇਂਦੂ ਭੱਟਾਚਾਰੀਆ ਦੁਆਰਾ ਲਿਖੀ ਗਈ ਹੈ। ਵਿੱਕੀ ਕੌਸ਼ਲ ਨੇ ਇਸ ਫਿਲਮ ਵਿੱਚ ਸਰਦਾਰ ਊਧਮ ਸਿੰਘ ਦਾ ਕਿਰਦਾਰ ਨਿਭਾਇਆ ਹੈ।
ਇਸ ਫਿਲਮ ਰਾਹੀਂ ਸਰਦਾਰ ਊਧਮ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੇ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਵਾਪਰੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਮਕਸਦ ਨੂੰ ਦਰਸ਼ਕਾਂ ਨੂੰ ਦਿਖਾਉਣ ਅਤੇ ਸਮਝਾਉਣ ਦਾ ਯਤਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਹ ਫਿਲਮ ਕਰੀਬ 120 ਕਰੋੜ ਦੀ ਲਾਗਤ ਨਾਲ ਬਣ ਰਹੀ ਹੈ। 2 ਅਕਤੂਬਰ 2020 ਨੂੰ, ਭਾਵ ਗਾਂਧੀ ਦੇ ਜਨਮ ਦਿਨ ‘ਤੇ, ਅਗਲੇ ਸਾਲ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੇ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਸਿਨੇਮਾ ਹਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਸਰਦਾਰ ਊਧਮ ਸਿੰਘ ਫਿਲਮ ਦੇਖ ਸਕਦੇ ਹੋ।
ਜਿਸ ਆਜ਼ਾਦ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਅਸੀਂ ਰਹਿ ਰਹੇ ਹਾਂ ਅਤੇ ਸਾਡੇ ਵਿੱਚੋਂ ਜਿਹੜੇ ਸਾਡੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ‘ਤੇ ਮਾਣ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਊਧਮ ਸਿੰਘ ਵਰਗੇ ਅਜ਼ਾਦੀ ਘੁਲਾਟੀਆਂ ਦਾ ਸਾਥ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਇਹ ਗੱਲ ਹਮੇਸ਼ਾ ਯਾਦ ਰੱਖੀ ਜਾਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਸਾਡੇ ਸਾਰੇ ਦੇਸ਼ਵਾਸੀਆਂ ਦਾ ਇਹ ਫਰਜ਼ ਬਣਦਾ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਆਜ਼ਾਦੀ ਘੁਲਾਟੀਆਂ ਦੇ ਨਾਮ ਹਮੇਸ਼ਾ ਆਪਣੇ ਦਿਲਾਂ ‘ਚ ਰੁਸ਼ਨਾਈਏ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਰਾਹੀਂ ਸਾਨੂੰ ਆਜ਼ਾਦੀ ਮਿਲੀ ਹੈ। ਆਜ਼ਾਦੀ ਘੁਲਾਟੀਆਂ ਵੱਲੋਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਕੁਰਬਾਨੀਆਂ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕਰਨ ਲਈ ਸਾਨੂੰ ਹਮੇਸ਼ਾ ਇਕਜੁੱਟ ਰਹਿਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਅਖੰਡਤਾ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਏਕਤਾ ‘ਤੇ ਹਮੇਸ਼ਾ ਮਾਣ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
